ΛΙΓΚΡΗΣ  |  ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
στα Ιλίσια

ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΓΧΩΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Τι είναι η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή;

Είναι μια κοινή αγχώδης διαταραχή η οποία περιλαμβάνει χρόνια ανησυχία, νευρικότητα και ένταση. Οι άνθρωποι με ΓΑΔ ανησυχούν για προβλήματα της καθημερινής ζωής όπως η υγεία, τα προβλήματα στην οικογένεια, οι οικονομικές ή επαγγελματικές δυσκολίες. Ωστόσο, η ταραχή τους είναι υπερβολική, επίμονη και εξουθενωτική. Το άγχος τους είναι λιγότερο έντονο από μια προσβολή πανικού αλλά διαρκεί πολύ περισσότερο, καθιστώντας έτσι τη ζωή τους δύσκολη και τη χαλάρωση σχεδόν αδύνατη. Είναι συνήθως φοβισμένοι και απορροφημένοι από αγχώδεις, αρνητικές προσδοκίες οι οποίες φαίνονται στους γύρω τους υπέρμετρες ή αβάσιμες. Η ευερεθιστότητα, η δυσκολία στη συγκέντρωση και τα προβλήματα στον ύπνο είναι επίσης κοινές ενδείξεις της ΓΑΔ. Συχνά συνυπάρχουν σωματικές εκδηλώσεις όπως πόνοι ή βάρος στο στήθος, δυσφορία στο στομάχι, τρεμούλα, εφίδρωση και αίσθημα κόπωσης χωρίς προφανή λόγο.
Περίπου 5% του πληθυσμού αναπτύσσουν ΓΑΔ στη διάρκεια της ζωής τους, με ελαφρώς μεγαλύτερα ποσοστά στις γυναίκες και είναι πιο συχνή στις ηλικίες 35 ως 59.

Ποια είναι τα συμπτώματα της Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής;

Τα συμπτώματα διακρίνονται σε τέσσερις κατηγορίες:
Συναισθηματικά

• Αίσθημα ταραχής, πίεσης, «σε αναμμένα κάρβουνα»
• Ένα διάχυτο αίσθημα φόβου ή τρόμου
• Ευερεθιστότητα

Γνωστικά

• Συνεχείς και επίμονες ανήσυχες σκέψεις
• Η πεποίθηση ότι το άγχος είναι ανεξέλεγχτο, ότι δεν υπάρχει τίποτε ικανό να το σταματήσει
• Η μειωμένη ικανότητα ανοχής της αβεβαιότητας και η ανάγκη για το άτομο να γνωρίζει επακριβώς τι θα συμβεί στο μέλλον

Συμπεριφορικά

• Αδυναμία χαλάρωσης
• Αναβολές δραστηριοτήτων λόγω αισθημάτων κυρίευσης του άγχους
• Αποφυγές αγχογόνων δραστηριοτήτων ή καταστάσεων

Σωματικά

• Αίσθημα έντασης στο σώμα
• Εύκολη κόπωση
• Δυσκολίες στον ύπνο (στην έναρξη του και στη διατήρηση του ύπνου ή ανήσυχος ύπνος)
• Μυϊκή τάση ή σωματικοί πόνοι

Ποια είναι τα αίτια της Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής;

Τα ακριβή αίτια της ΓΑΔ δεν είναι πλήρως κατανοητά, ωστόσο:

Φαίνεται να υπάρχει επίδραση γενετικών παραγόντων σε όλες τις αγχώδεις διαταραχές. Άτομα με συγγενείς πρώτου βαθμού με ΓΑΔ έχουν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ΓΑΔ και οι ίδιοι.
Μελέτες έχουν δείξει ότι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη συναισθηματική επεξεργασία παρουσιάζουν υπερδραστηριότητα και υπάρχει μια ανισορροπία των νευροδιαβιβαστών σεροτονίνη και νοραδρεναλίνη, οι οποίες εμπλέκονται στον έλεγχο και τη ρύθμιση της διάθεσης.

Στρεσογόνες ή τραυματικές πρώιμες εμπειρίες (π.χ. κακοποίηση, ενδοοικογενειακή βία, εκφοβισμός) καθώς και ένα ιστορικό χρόνιου πόνου ή κατάχρησης ουσιών ή αλκοόλ επίσης συνδέονται με την ΓΑΔ.

Τα άτομα με ΓΑΔ αντιλαμβάνονται τον κόσμο ως περισσότερο επικίνδυνο και πιο απειλητικό από τον γενικό πληθυσμό. Επιπλέον έχουν πολύ ανεπτυγμένη την αίσθηση της ευθύνης, πιστεύουν δηλαδή ότι πρέπει να είναι σε θέση να ελέγξουν ή να αποτρέψουν κάθε αρνητική έκβαση στις δραστηριότητες με τις οποίες ασχολούνται. Πολλοί από αυτούς έχουν  τελειοθηρικές τάσεις, οι οποίες επιβαρύνουν τον άκαμπτο τρόπο σκέψης τους.

Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία και Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή

Η Γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία θεωρείται θεραπεία επιλογής για την ΓΑΔ λόγω της αυξημένης αποτελεσματικότητάς της. Η δομή της μπορεί να διακριθεί σε τέσσερις κατηγορίες:

Ψυχοεκπαίδευση: Η εκμάθηση εντοπισμού των ενδείξεων και συμπτωμάτων της ΓΑΔ καθώς και η εκπαίδευση της φύσης και λειτουργίας του άγχους επιτρέπει στους θεραπευόμενους να διακρίνουν μεταξύ της φυσιολογικής και προβληματικής ανησυχίας. Επιπλέον τους καθιστά ικανούς να διαχειρίζονται εγκαίρως τις δύσκολες καταστάσεις και να προλαμβάνουν τις υποτροπές πιο αποτελεσματικά.

Γνωσιακή αναδόμηση: Πρόκειται για τεχνικές με σκοπό να ελέγχουν, να αποδομούν και να αντικαθιστούν τις αγχογόνες σκέψεις με άλληες πιο λειτουργικές και πιο ρεαλιστικές.

Τεχνικές χαλάρωσης: Οι θεραπευόμενοι μαθαίνουν στρατηγικές βαθιάς μυικής χαλάρωσης και αναπνευστικές τεχνικές που μειώνουν την ένταση και επιτυγχάνουν μια αποτελεσματική ηρεμία μέσω του νευρικού συστήματος.

Συμπεριφορικές στρατηγικές: Εντοπίζονται οι συμπεριφορές (π.χ. αναζήτηση επιβεβαίωσης, τελειοθηρικές απαιτήσεις από τον εαυτό) που ενισχύουν την ανησυχία. Κατόπιν οι θεραπευόμενοι ενθαρρύνονται να ανακαλύψουν και να εφαρμόσουν νέες στρατηγικές που αντικαθιστούν τις παλιές με σκοπό να διαψεύσουν τους φόβους τους.

Τι να κάνω για να αντιμετωπίσω την ανησυχία μου;

Προσπαθήστε να διακρίνετε μεταξύ της εποικοδομητικής, φυσιολογικής ανησυχίας και της δυσλειτουργικής

 Εποικοδομητική ανησυχία

• Σου «δίνει σήμα» ότι υπάρχει ένα πρόβλημα το οποίο πρέπει να αντιμετωπίσεις
• Περιλαμβάνει προβληματισμούς για παρόντα προβλήματα
• Σε κινητοποιεί να αναλάβεις δράση
• Καλεί προς επίλυση του προβλήματος

Αντιπαραγωγική ανησυχία

• Αποτελεί «θόρυβο», είναι μονότονη και περιττή, αποσπά την προσοχή από παραγωγικές δραστηριότητες
• Περιλαμβάνει προβληματισμούς για υποθετικά προβλήματα
• Σε ακινητοποιεί ή σε κάνει να αποφεύγεις καταστάσεις
• Θολώνει την κρίση σου, αποτρέπει την επίλυση του προβλήματος ή δεν έχει ως αντικείμενο ένα χειροπιαστό πρόβλημα

Αντιδράστε ενεργά στις εποικοδομητικές ανησυχίες

• Όρισε το παρόν πρόβλημα που σε ανησυχεί και κάνε μια λίστα με όλα τα στοιχεία που περιλαμβάνει
• Κάνε μια λίστα με όλες τις πιθανές λύσεις που μπορείς να σκεφτείς. Αποφάσισε ποιες είναι οι καλύτερες με βάση τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους. Ποιες απευθύνονται καλύτερα σε όλα τα στοιχεία του προβλήματος;
• Λάβε μια απόφαση να προχωρήσεις ή να μην ασχοληθείς ξανά με το πρόβλημα
• Εφάρμοσε τις λύσεις σου και αξιολόγησε το αποτέλεσμα. Αν ήταν θετικό προσπάθησε να το γενικεύσεις σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Αν το κρίνεις απαραίτητο ξεκίνα από την αρχή και κάνε τις απαραίτητες αλλαγές.

Διαχειριστείτε τις δυσλειτουργικές ανησυχίες

• Ανέβαλε την ανησυχία σου. Διάλεξε μια συγκεκριμένη ώρα όπου θα επιστρέψεις και θα ασχοληθείς με αυτήν. Όταν έρθει αυτή η ώρα, προσπάθησε να την αναβάλεις ξανά. Αν σου είναι δύσκολο, εστίασε ευθέως στην ανησυχία σου αλλά μόνο για ένα λεπτό.
• Προκάλεσε την ανησυχία σου με την ερώτηση «ποιές είναι οι ρεαλιστικές πιθανότητες να πραγματοποιηθεί;»
• Παρατήρησε την ανησυχία σου από απόσταση («Βλέπω τον εαυτό μου να κάνει αυτές τις σκέψεις αλλά δεν χρειάζεται να τις πιστέψω»). Πολλές φορές το να γράψεις τη σκέψη σου στο χαρτί βοηθάει στο να λάβεις την απαραίτητη απόσταση.

Κάντε αλλαγές στον τρόπο ζωής σας που βελτιώνουν το γενικευμένο άγχος

• Μείωσε την καφεϊνη και τη ζάχαρη
• Ασκήσου τακτικά
• Απέφυγε το αλκοόλ και τη νικοτίνη
• Κοιμήσου επαρκώς (7-9 ώρες/βράδυ)
• Μάθε τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής που βελτιώνουν τα σωματικά συμπτώματα του άγχους

​Αν η ανησυχία σας είναι επίμονη και διαρκής σκεφτείτε την πιθανότητα να επισκεφτείτε έναν ειδικό.